मायावती
बहुजन समाज पक्षाचे राष्ट्रीय अध्यक्ष आणि दलित समाजाचे रक्षणकर्ता म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या "बहनजी" कुमारी मायावती एक दलित चळवळीचे प्रतिक आहेत. त्यांनी चार वेळा उत्तर प्रदेशच्या मुख्यमंत्री पदाचा कारभार संभाळले. बहुजन समाजाच्या उन्नतीसाठी त्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य समर्पित केले आहे कारण बहुजन समाजाने देशाची सत्ता काबीज करणे हे त्यांचे राजकीय ध्येय आहे. त्यांनी आयुष्यभर अविवाहित राहण्याचे वचन दिले जेणेकरून ते पूर्ण समर्पणानं बहुजन समाजातील सामाजिक आणि आर्थिक परिस्थिती सुधारू शकतील.
 |
| Mayavati Mahiti |
◆ सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
मायावती यांनी बी.ए. 1975 मध्ये दिल्ली विद्यापीठाच्या कालिंदी महाविद्यालयात पूर्ण केले आणि नंतर दिल्ली विद्यापीठातून एलएलबी केले. 1976 मध्ये मेरठ युनिव्हर्सिटीच्या व्हीएमएलजी कॉलेज, गाझियाबाद येथून तिने बीएड पूर्ण केले.
1977 मध्ये अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमातीचे राजकारणी कांशीराम यांनी त्यांच्या कुटुंबियांना भेट दिली तेव्हा मायावती दिल्लीच्या इंद्रपुरी जे.जे. कॉलनी येथे शिक्षिका म्हणून काम करीत होती आणि Indian Administrative Services भारतीय प्रशासकीय सेवांच्या परीक्षेचा अभ्यास करत होती. तेव्हा कांशीरामजी म्हणले “तुम्हाला एक दिवस इतका मोठा नेता बनवू शकेल की तुमच्या आदेशासाठी एक नव्हे तर संपूर्ण आयएएस अधिकाऱ्यांची रांग लागेल.'' 1983 मध्ये मायावती यांना दिल्ली विद्यापीठातून एल.एल.बी देण्यात आले. 1984 मध्ये बहुजन समाज पार्टी (बसपा) ची स्थापना केली तेव्हा कांशीरामने मायावतींना आपल्या पक्षात सदस्य म्हणून समाविष्ट केले. नंतर बहुजन पक्षाचे संस्थापक दिवंगत काशिराम यांच्या प्रेरणेने त्यांनी बसपासाठी काम करण्यास सुरवात केली. त्यांच्यात असलेला आत्मविश्वास, मानवी मूल्ये, दृढ विश्वास आणि आश्चर्यकारक शक्ती यामुळे त्या पुढे जात राहिल्या.
◆ राजकीय कारकीर्द
भारतीय संविधानाचे शिल्पकार डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या प्रेरणेने कांशीराम यांनी 1984 मध्ये बसपाची स्थापना केली. अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमाती आणि इतर वंचित गटांची परिस्थिती सुधारणे हे पक्षाचे मुख्य धोरण होते. सरकारी पदांसाठी अनुसूचित जातीच्या सदस्यांना नियुक्त करण्याबाबतची सकारात्मक कृती प्रदान करणे. आपल्या संपूर्ण राजकीय कारकीर्दीत मायावतींनी मागासवर्गीयांसाठी सरकारी आणि खासगी अशा दोन्ही क्षेत्रातील आरक्षणाला पाठिंबा दर्शविला, त्यात धार्मिक अल्पसंख्यक आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल उच्चवर्गीय अशा समुदायांच्या कोट्यात वाढ आणि समावेश होता.
ऑगस्ट 2012 मध्ये एक विधेयक मंजूर झाले ज्यात घटनेत दुरुस्ती करून राज्यातील आरक्षण नोकर्यांत पदोन्नतीपर्यंत वाढवता येईल. माजी पंतप्रधान पी. व्ही. नरसिम्हा राव यांनी मायावतींच्या कारकीर्दीला "लोकशाहीचा चमत्कार" म्हटले आहे. लाखो दलित समर्थक तिला एक आयकॉन म्हणून पाहतात आणि तिचा उल्लेख "बेहेन-जी" (बहीण) म्हणून करतात. तिच्या सार्वजनिक सभांना मोठ्या संख्येने जनसमुदाय उपस्थित असतो, "कांशीराम का मिशन अधूरा; करेगी बेहेन मायावती पुरा" (कांशीराम यांचे अपूर्ण मिशन मायावती पूर्ण करतील) आणि "बेहेनजी तुम संघर्ष करो; हम तुम्हारे साथ हैं" अशा घोषणांचा सभांमध्ये वर्षाव होतो.
1984 मध्ये पहिल्या निवडणुकीत बसपाने मायावती यांना मुजफ्फरनगर जिल्ह्यातील कैरानाच्या लोकसभा (लोअर हाऊस) जागेसाठी, तर 1985 मध्ये बिजनौर आणि 1987 मध्ये हरिद्वारसाठी उमेदवारी दिली. 1989 मध्ये त्या बिजनौरच्या प्रतिनिधी म्हणून निवडून आल्या. मायावतींनी महसूद अहमद आणि इतर संस्थांसोबत काम केल्यामुळे पुढच्या पाच वर्षांत लक्षणीय कामगिरी झाली. 1989 च्या राष्ट्रीय निवडणुकीत या पक्षाने तीन जागा जिंकल्या आणि 1991 मध्ये दोन जागा जिंकल्या.
 |
| Mayawati Information in Marathi |
मायावती पहिल्यांदा 1994 मध्ये उत्तर प्रदेश (यूपी) मधून राज्यसभेवर निवडून गेल्या. जून 1995 रोजी उत्तर प्रदेशची मुख्यमंत्री होणारी ती पहिली दलित महिला ठरली. त्या राज्याच्या इतिहासात सर्वात तरुण मुख्यमंत्री आणि भारतातील पहिली महिला दलित मुख्यमंत्री बनली. 1996 मध्ये तिने दोन वेगवेगळ्या मतदारसंघात लोकसभेची निवडणूक जिंकली आणि हरोरासाठी सेवा देण्याचे निवडले. 1997 मध्ये आणि त्यानंतर 2002 ते 2003 या काळात भारतीय जनता पक्षाशी युती करून ती पुन्हा मुख्यमंत्री राहिली.
◆ बसपाचे अध्यक्षपद
15 डिसेंबर 2001 ला लखनौमध्ये मोर्चाच्या वेळी झालेल्या भाषणात कांशीराम यांनी मायावती यांचे नाव उत्तराधिकारी म्हणून ठेवले. 18 सप्टेंबर 2003 रोजी पहिल्याच टप्प्यासाठी ती बसपाच्या राष्ट्रीय अध्यक्ष म्हणून निवडल्या गेल्या. ती 27 ऑगस्ट 2006 रोजी सलग दुसर्‍या टर्मसाठी तर 30 ऑगस्ट 20014 रोजी तिसर्‍या टर्मसाठी आणि चौथ्या कार्यकाळात 28 ऑगस्ट 2019 रोजी बिनविरोध निवडली गेली.
