मांगते चुंगनेजंग मेरी कोम
मेरी कोमचा जन्म ०१ मार्च १९८३ रोजी मणिपूरच्या चुडचनपूर जिल्ह्यातील कंगथे येथे झाला. त्याचे संपूर्ण नाव मंगते चुगनीजांग मेरी कोम आहे परंतु ते मॅग्निफिसिएंट मेरी किंवा फक्त मेरी कोम म्हणून प्रसिद्ध आहेत. ईशान्येकडील कोम जमातीची ती पहिली भारतीय बॉक्सर ठरली आहे. पाच आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये पदक जिंकणारी ती एकमेव महिला बॉक्सरही आहे. तिचे वडील मांगटे टॉम्पा कोम आणि आई मंगते अखम कोम झूम शेती करीत होते. |
| Mary Kom Mahati |
विविध शाळांमध्ये शिक्षण घेतल्यानंतर त्यांनी स्वतःच्या जिल्ह्यातील महाविद्यालयातून पदवी संपादन केली. मेरी कॉमला सुरुवातीपासूनच अ‍ॅथलेटिक्समध्ये रस होता परंतु डिंगको सिंगच्या यशामुळे तिला बॉक्सर होण्यासाठी प्रेरणा मिळाली. तिने मणिपूरचे राज्य बॉक्सिंग प्रशिक्षक एम. नरजितसिंग यांच्या मार्गदर्शनाखाली बॉक्सिंग सराव सुरू केला. इंफाळमधील खुमान लंपक ठिकाणी त्यांचा सराव चालूच होता. बॉक्सिंग मुलींसाठी चांगले मानले जात नाही, म्हणून मेरी कॉमने बर्‍याच दिवसांपासून आपल्या खेला विषयी कुटूंबीयानपासुन लपवावे लागले.
२००० मध्ये तीने मणिपूरमध्ये राज्य बॉक्सिंग स्पर्धा जिंकली आणि तीचा फोटो वर्तमानपत्रात आला तेव्हाच मुलगी बॉक्सर असल्याचे वडिलांसह कुटुंबातील इतरांना समजले. त्यादरम्यान, तिचे लग्न के.आनलर कॉमशी झाले आणि त्यानां जुळे दोन पुत्र झाले. तीच्या आंतरराष्ट्रीय कारकीर्दीची सुरुवात पहिल्या ईआयव्ही महिला जागतिक बॉक्सिंग स्पर्धेत भाग घेऊन झाली. यूएसए (२००१) मध्ये झालेल्या या स्पर्धेत 48 किलो वजन गटात रौप्यपदक जिंकले.
२००२ मध्ये तुर्कीमध्ये ४५ किलो गटात सुवर्णपदक जिंकले. २००३ मध्ये भारतात झालेल्या एशियन वुमन बॉक्सिंगमध्ये सुवर्णपदक जिंकले. यानंतर, तिने नॉर्वे, तैवान आणि रशियामध्ये सुवर्णपदक जिंकले. व्हिनस महिला बॉक्स कपमध्येही डेन्मार्कमध्ये सुवर्णपदक जिंकले. मुलांच्या जन्मानंतर दोन वर्षांचे अंतर होते आणि २००८ मध्ये त्यांना भारतातील एव्ही बॉक्सिंग चँपियनशिपमध्ये रौप्यपदक मिळाले. २०१२ मध्ये प्रथमच महिला बॉक्सिंगला स्थान देण्यात आले, मेरी कोमने भाग घेतला आणि कांस्यपदक जिंकले.
लंडनमधील उन्हाळी ऑलिम्पिकमधील समापन सोहळ्यात त्यांनी भारतीय ध्वज फडकविला.
मणिपूर सरकारने त्यांना ५० लाख रुपये आणि २ एकर जमीन बक्षीस म्हणून दिली. २००१-२०१२ च्या बॉक्सिंग कालावधीत मेरी कोमने ह्यूएन पदकांची यादी खूप लांब आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरावर, १८ पदके, त्यापैकी प्रथम १४, द्वितीयत ३ आणि तिसऱ्या क्रमांकावर १ . राष्ट्रीय 10 पदके जिंकण्याचे श्रेय तीच्याकडे आहे.
२०१३ साली कोमने अनब्रेकेबल नावाचे आत्मचरित्र लिहिले.२०१४ साली तिच्या जीवनावर आधारित मेरी कोम ह्याच नावाचा हिंदी चित्रपट प्रदर्शित झाला आहे. त्या चित्रपटात आघाडीची अभिनेत्री प्रीयांका चौप्राने मेरी कोमची भूमिका केली आहे.
पुरस्कार
● २०१३ मध्ये खेळासाठी पद्मभूषण
● २००३ अर्जुन पुरस्कार
● २००५ मध्ये पद्मश्री
● २००९ राजीव गांधी खेल रत्न पुरस्कार
● २००७ मध्ये लिम्का बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड
सीएनएन-आयबीएन आणि रिलायन्सचा रिअल हिरो पुरस्कार
● २००८ मध्ये पेप्सी यूथ आयकॉन अवॉर्ड
● २०१० मध्ये सहारा क्रीडा पुरस्कार
मणिपूर सरकार व्यतिरिक्त राजस्थान, आसाम आणि अरुणाचल सरकारनेही त्यांच्या कर्तृत्वाबद्दल बक्षिसे दिली. आदिवासी कार्य मंत्रालयाकडून १० लाख रुपये आणि उत्तर-पूर्व परिषदेकडून ४० लाख रुपये मिळाले.
